Việc đưa ông Công ông Táo về trời không đòi hỏi sự tráng lệ, nhưng cần sự trang trọng và ân cần, thể hiện lòng thành của gia chủ. Vậy, để tổ chức lễ cúng ông Táo cần những gì? Và làm thế nào để thực hiện bài khấn và cúng ông Công ông Táo đúng cách? Hãy cùng Phật Giáo 365 tìm hiểu trong bài viết dưới đây nhé!.
Tổng quan về lễ cúng ông táo
Lễ cúng ông Táo, hay còn gọi là lễ cúng Thần Bếp, là một nghi lễ truyền thống quan trọng của người Việt Nam được tổ chức vào ngày 23 tháng Chạp âm lịch hàng năm. Lễ cúng thể hiện lòng biết ơn đối với ông Táo đã phù hộ cho gia đình trong suốt một năm qua và cầu mong ông Táo tâu lên Ngọc Hoàng những điều tốt đẹp cho gia đình trong năm mới.
Nguồn gốc
Theo truyền thống của người xưa, thần Táo quân được cho là xuất phát từ ba vị thần là Thổ công, Thổ địa và Thổ kỳ trong Lão giáo Trung Quốc.
Tuy nhiên, trong tín ngưỡng dân gian Việt Nam, ba vị thần này đã được Việt hóa thành “2 ông 1 bà” gồm vị thần Đất, vị thần Bếp núc và vị thần Nhà, thường được gọi chung là Táo quân hoặc ông Táo. Bên cạnh đó cũng có nhiều truyền thuyết khác nhau như:
Truyền thuyết về hai ông một bà
Đây là truyền thuyết phổ biến nhất về nguồn gốc lễ cúng ông Táo. Theo truyền thuyết, hai ông Táo là Ngọc Hoàng cử xuống trần gian để theo dõi mọi việc tốt xấu của con người. Vợ của một trong hai ông Táo là Thị Nhi, vì ham mê sắc đẹp mà trốn nhà theo trai. Khi Ngọc Hoàng phán tội, hai ông Táo cầu xin được tha mạng cho vợ. Ngọc Hoàng đồng ý nhưng giáng chức hai ông xuống trần gian làm Thần Bếp và Thị Nhi trở thành Thần Nữ.
Truyền thuyết về vua Bọc Cái
Vua Bọc Cái là vị vua thứ 18 của nước Văn Lang, nổi tiếng với sự thông minh và tài trí. Khi bị giặc Ân xâm lược, vua Bọc Cái đã cải trang thành thường dân và trốn vào nhà một người dân nghèo. Tại đây, vua Bọc Cái đã giúp đỡ gia đình này và dạy họ cách làm bánh chưng, bánh giầy. Sau khi đánh tan giặc Ân, vua Bọc Cái trở về cung và phong cho hai vị thần bếp là ông Táo.
Truyền thuyết về Lạc Long Quân và Âu Cơ
Theo truyền thuyết, Lạc Long Quân và Âu Cơ kết duyên và sinh ra một bọc trăm trứng. Sau khi chia tay, Lạc Long Quân mang theo 50 trứng ra biển và Âu Cơ mang theo 50 trứng lên núi. Những quả trứng nở ra 50 người con trai theo Lạc Long Quân xuống biển và 50 người con gái theo Âu Cơ lên núi. Hai người con của Lạc Long Quân và Âu Cơ là Sơn Tinh và Thủy Tinh chính là tổ tiên của người Việt Nam.
Ý nghĩa
- Thể hiện lòng thành kính, biết ơn đối với Thần Bếp
- Cầu mong bình an, may mắn cho năm mới
- Gắn kết tình cảm gia đình
- Giữ gìn bản sắc văn hóa truyền thống
- Xua đuổi những điều xui xẻo, vận hạn trong năm cũ.
- Chào đón năm mới với nhiều niềm vui, hy vọng mới.
- Tạo niềm tin lạc quan, hướng đến tương lai tốt đẹp hơn.
- Cầu mong cho sức khỏe dồi dào, tránh ốm đau, bệnh tật.
- Cầu mong cho công việc thuận lợi, tài lộc sung túc.
- Cầu mong cho con cái học hành giỏi giang, thành đạt trong cuộc sống.
Cúng Ông Táo Cần Những Gì?
Mâm cỗ cúng truyền thống của người Việt thường bao gồm những món ăn quen thuộc như xôi, cơm canh, rượu, nước, vàng mã, cau trầu, thịt gà, thịt lợn và hoa quả. Tùy thuộc vào nền văn hoá và đặc điểm địa lý, mỗi khu vực sẽ có những biến thể riêng trong việc tổ chức lễ cúng ông Táo.
Ở miền Bắc
Thời gian cúng thường từ ngày 20 đến trưa ngày 23 tháng Chạp. Mâm cỗ thường gồm vàng mã, cá chép, bộ mũ và áo của các Táo, bên cạnh những món ăn như gà luộc, canh măng, thịt đông, hành muối, và nem rán.
Trong lễ cúng ở miền Bắc, người ta thường sử dụng cá chép sống hoặc cá chép giấy, và sau khi lễ kết thúc, họ thường mang cá ra sông, ao, hoặc hồ để thả tự do.
Ở miền Nam
Thời gian thích hợp để cúng ông Táo thường là từ 20h đến 23h ngày 23 tháng Chạp. Theo quan niệm dân gian, đây là thời điểm mọi người đã hoàn thành công việc bếp núc, tránh làm ảnh hưởng đến ông Táo.
Miền Nam thường cúng ông Công ông Táo bằng những món như gà luộc hoặc quay, giò heo, canh mọc, rau xào, bánh chưng, xôi gấc, củ kiệu… Bên cạnh đó, mâm cúng thường có đĩa đậu phộng, kẹo vừng đen và một bộ “cò bay, ngựa chạy”.
Ở miền Trung
lễ cúng ông Công ông Táo cũng được coi trọng, thường được thực hiện vào ngày 23 tháng Chạp. Người dân ở đây thường tập trung vào việc thay cát mới trong lư hương và dọn dẹp bàn thờ trước lễ.
Mâm cúng ở miền Trung thường không có áo mũ vàng mã cho các Táo như ở miền Bắc, thay vào đó là một con ngựa bằng giấy có yên cương, vàng mã cùng một số lễ vật khác.
Các món ăn trên mâm cúng thường gồm gà luộc, nem rán, xôi, thịt lợn… Đặc biệt, ở một số vùng như Huế, Hội An (Quảng Nam), mâm cúng còn có thêm cá thu hoặc cá ngừ.
Một mâm cúng ông Táo đơn giản, phổ biến bao gồm:
- Quả cau, lá trầu
- 3-5 con cá chép sống (hoặc cá chép giấy)
- 1 đĩa giò
- 1 tập giấy tiền, vàng mã, mũ quan,…
- 1 bát canh
- 1 lọ hoa
- 1 đĩa muối
- 1 đĩa hoa quả
- 1 ấm trà sen
- 1 đĩa gạo
- 3 chén rượu
- 1 đĩa xôi gấc
- 1 đĩa xào
- 5 lạng thịt vai luộc (hoặc thịt gà)
Lời Kết
Lễ cúng ông Táo là một nét đẹp văn hóa truyền thống cần được gìn giữ và phát huy. Đây là dịp để con người bày tỏ lòng thành kính, biết ơn đối với Thần Bếp, cầu mong bình an, may mắn cho năm mới và gắn kết tình cảm gia đình.
Hy vọng những thông tin trên đây hữu ích cho bạn trong việc tìm hiểu về ý nghĩa của lễ cúng ông Táo. Chúc bạn một ngày tốt lành!.
