“Cúng Cửu huyền thất tổ” là một cụm từ thường xuất hiện trong nghi lễ thờ cúng tổ tiên của người Việt. Tuy nhiên, việc các chuyên gia giải thích cụm từ này đa dạng khiến nhiều người còn băn khoăn về ý nghĩa của chúng. Bài viết dưới đây từ Phật Giáo 365 sẽ giải đáp chi tiết về ý nghĩa và cách làm nghi lễ này.
Cúng Cửu Huyền Thất Tổ Là Gì?
Cúng Cửu Huyền Thất Tổ là nghi lễ truyền thống được thực hiện để tưởng nhớ và bày tỏ lòng biết ơn đối với ông bà, tổ tiên chín đời bảy kiếp đã khuất.
Cửu Huyền có nghĩa là chín đời hoặc chín thế hệ, bao gồm:
- Thượng tứ huyền: cha, ông, nội, ngoại
- Hạ tứ huyền: cha mẹ, ông bà ngoại, ông bà nội
Thất Tổ có nghĩa là bảy đời tổ tiên, bao gồm:
- Tổ phụ: cha của ông nội
- Tổ mẫu: mẹ của ông nội
- Tằng tổ phụ: cha của ông ngoại
- Tằng tổ mẫu: mẹ của ông ngoại
- Cao tổ phụ: cha của tằng tổ nội
- Cao tổ mẫu: mẹ của tằng tổ nội
- Huyễn tổ phụ: cha của cao tổ nội
Lễ cúng Cửu Huyền Thất Tổ thường được tổ chức vào các dịp đặc biệt như:
- Rằm tháng Giêng: Sau Tết Nguyên Đán, con cháu thường cúng giỗ tổ tiên để bày tỏ lòng biết ơn và cầu mong cho một năm mới an khang, thịnh vượng.
- Rằm tháng Bảy: Đây là thời điểm được cho là “cổng quỷ mở”, con cháu cúng cúng để siêu độ vong linh cho ông bà tổ tiên và những người thân đã khuất.
- Ngày giỗ tổ tiên: Mỗi gia đình sẽ có ngày giỗ riêng cho từng vị tổ tiên, con cháu sẽ cúng giỗ vào ngày này để tưởng nhớ và báo hiếu.
Mỗi gia đình Việt Nam có cách thờ cúng Cửu Huyền Thất Tổ riêng biệt. Câu nói”âm dương phù trợ” được nhiều người tin tưởng, mang nghĩa là nếu hiện tại gia chủ thờ cúng tổ tiên cẩn thận thì con cháu sau này sẽ được ông bà tổ tiên phù hộ.
Khá nhiều người cho rằng việc làm lễ cúng Cửu Huyền Thất Tổ nên được thực hiện khi cha mẹ vẫn còn sống. Tuy nhiên, một số khác lại không đồng ý với quan điểm này vì Cửu Huyền Thất Tổ bao gồm cả việc thờ cha mẹ. Vậy nên nếu họ còn sống mà thờ cúng thì giống như đang trù ẻo cho thân sinh phụ mẫu chết sớm.
Ngoài ra, cũng có một số gia đình kiêng kỵ không treo tranh Cửu Huyền Thất Tổ, nhưng đây là quan niệm tâm linh hoàn toàn sai lạc. Thờ cúng Cửu Huyền Thất Tổ là cách để nhắc nhở họ luôn ghi nhớ công ơn, luôn hiếu thuận với ông bà, cha mẹ, đồng thời là dịp để con cháu bày tỏ lòng biết ơn thành kính với những người đã khuất.
Cúng Cửu Huyền Thất Tổ Có Ý Nghĩa Gì?
Về mặt tâm linh:
- Thể hiện lòng hiếu thảo, biết ơn: Cúng Cửu Huyền Thất Tổ là cách để con cháu thể hiện lòng hiếu thảo, biết ơn đối với ông bà, tổ tiên đã sinh thành, dưỡng dục và che chở cho mình.
- Giữ gìn truyền thống văn hóa: Đây là nghi lễ truyền thống được lưu truyền từ bao đời nay, góp phần giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc.
- Giáo dục con cháu về đạo lý làm người: Qua nghi lễ cúng bái, con cháu được giáo dục về đạo lý “uống nước nhớ nguồn”, “trên kính dưới nhường”, biết trân quý những giá trị truyền thống tốt đẹp.
- Cầu mong cho ông bà, tổ tiên được siêu thoát: Theo quan niệm dân gian, cúng Cửu Huyền Thất Tổ giúp ông bà, tổ tiên được siêu thoát, hưởng an lạc.
- Cầu mong cho con cháu được bình an: Con cháu cầu mong ông bà, tổ tiên phù hộ cho họ được bình an, may mắn, sức khỏe.
Về mặt xã hội:
- Gắn kết tình cảm gia đình: Nghi lễ cúng bái là dịp để các thành viên trong gia đình sum họp, đoàn tụ, gắn kết tình cảm.
- Thể hiện sự đoàn kết dòng họ: Cửu Huyền Thất Tổ là nghi lễ chung của cả dòng họ, thể hiện sự đoàn kết, gắn bó giữa các thành viên trong dòng tộc.
Ngoài ra, cúng Cửu Huyền Thất Tổ còn là dịp để:
- Nhớ về nguồn cội: Con cháu được nhắc nhở về nguồn cội dòng họ, biết trân trọng những giá trị truyền thống.
- Tưởng nhớ những kỷ niệm đẹp: Đây là dịp để con cháu tưởng nhớ về những kỷ niệm đẹp với ông bà, tổ tiên.
- Gửi gắm những lời chúc tốt đẹp: Con cháu gửi gắm những lời chúc tốt đẹp đến ông bà, tổ tiên.
Hướng Dẫn Làm Lễ Cúng Cửu Huyền Thất Tổ
Chuẩn bị
Mâm cơm cúng Cửu Huyền Thất Tổ
Mâm cơm thờ cúng Cửu Huyền Thất Tổ sẽ thay đổi tùy theo từng vùng miền khác nhau và bao gồm các món ăn đặc trưng khác nhau.
- Miền Bắc: mâm cúng sẽ bao gồm các món sau: cơm trắng, xôi vò hoặc xôi gấc, miến xào lòng gà, nem rán, gà luộc, chân giò hầm măng, giò chả, thịt quay, nộm, rau xào.
- Miền Trung: bao gồm các món ăn sau: xôi lạc, thịt kho tiêu, thịt luộc hoặc gà luộc, rau xào.
- Miền Nam: bao gồm các món ăn phổ biến như canh xương hầm rau củ, cá thu kho cơm, thịt kho tàu, thịt ba chỉ luộc, giò heo hầm măng hoặc đu đủ, món xào.
Việc chuẩn bị một mâm cúng Cửu Huyền Thất Tổ không chỉ chú trọng vào hình thức mà còn cần quan tâm đến chất lượng và lòng thành tâm, thành kính, yêu thương của con cháu muốn gửi đến ông bà tổ tiên.
Văn khấn Cửu Huyền Thất Tổ : bài cúng Cửu Huyền cần được chuẩn bị chu đáo, thể hiện lòng thành kính, biết ơn đối với ông bà, tổ tiên.
Trang phục: Con cháu nên mặc trang phục lịch sự, chỉnh tề khi tham gia lễ cúng.
Cách thức thực hiện
Dọn dẹp nhà cửa, ban thờ
- Dọn dẹp nhà cửa, ban thờ sạch sẽ, gọn gàng.
- Lau chùi ảnh thờ, bài vị của ông bà, tổ tiên.
- Thay nước hoa, thắp hương mới.
Chuẩn bị mâm cúng
- Sắp xếp các lễ vật lên mâm cúng một cách đẹp mắt, trang nghiêm.
- Đặt mâm cúng lên bàn thờ.
Cung bái
- Thắp nến, đèn, đốt hương.
- Toàn thể con cháu lần lượt cúi đầu vái lạy ông bà, tổ tiên.
- Người chủ trì đọc bài văn khấn.
- Sau khi đọc bài văn khấn, con cháu tiếp tục vái lạy.
Thưởng thức cỗ
- Sau khi cúng xong, con cháu cùng nhau thưởng thức cỗ.
- Nên giữ gìn không khí trang nghiêm, thanh tịnh trong khi ăn uống.
Lưu ý
- Việc cúng Cửu Huyền Thất Tổ cần được thực hiện với tâm thành kính, trang nghiêm.
- Không nên cúng bái quá lãng phí và xa hoa.
- Nên dành thời gian để tưởng nhớ và chia sẻ về những kỷ niệm đẹp với ông bà, tổ tiên.
Những Điểm Cần Lưu Ý Khi Đặt Bài Vị Cửu Huyền Thất Tổ
Bài vị Cửu Huyền Thất Tổ giữ vai trò cực kỳ quan trọng trong tâm linh Cửu Huyền Thất Tổ.Vậy nên, khi đặt bài vị, gia chủ cần lưu ý một số điểm cơ bản sau đây để hạn chế mắc phải những điều tối kỵ:
- Không nên è nén bài vị bằng vật gì đó hoặc đặt tranh Cửu Huyền Thất Tổ trong hộp kín hoặc lồng kính.
- Không nên đặt bài vị ở dưới chân Phật, thay vào đó hãy đặt lệch sang một bên hoặc ở phía dưới.
- Nếu gia chủ có đặt bàn thờ gia tiên và Phật thì nên đặt bài vị Cửu Huyền Thất Tổ ở nơi có vị trí thấp hơn so với Phật.
- Khi lập bàn thờ, gia chủ cần đảm bảo vệ sinh sạch sẽ, phải thường xuyên lau chùi để thể hiện sự tôn trọng và tôn nghiêm của không gian thờ cúng.
- Khi đặt đồ cúng lên bàn thờ, gia chủ phải cẩn trọng lựa chọn những vật phẩm tươi ngon như hoa tươi, trái cây tươi,… và phải thường xuyên thay rượu, nước.
Lời Kết
Tóm lại, cúng Cửu Huyền Thất Tổ là nghi lễ mang nhiều ý nghĩa quan trọng trong đời sống tâm linh của người Việt Nam. Đây là dịp để con cháu bày tỏ lòng hiếu thảo, biết ơn, đồng thời thể hiện niềm tự hào về nguồn cội dòng họ.
